Đây là nội dung khó, để dung hòa giữa kiến thức phổ thông và kiến thức chuyên sâu trong bài nói ngắn không hề dễ dàng. Điều mong muốn lớn lao nhất là những thông tin mình sắp chia sẽ sau đây có thể làm hài lòng các bạn ở đa dạng mức độ chuyên môn. Nếu bạn không phải là chuyên môn sinh học phân tử, y học thì bạn chỉ cần ghi nhớ các chú ý đầu dòng, thực hành theo đúng và thu lượm kết quả vi diệu thôi nhé. Và các bạn là có chuyên môn cứ xem là gợi ý cho bạn nghiên cứu thêm sâu hơn.
Mình đã nghiên cứu khá kỹ về những điều này trong thời gian khá dài, và mình đã thực hành chúng trong một năm qua. Ngoài những công bố khoa học thì cuốn sách mình cho là ý nghĩa chính là cuốn Oxidants in Biology (Chất oxy hóa trong sinh học), bạn nào thích tìm hiểu hãy thử mua về đọc nhé!
Nào chúng ta bắt đầu thôi!
Trong cuộc sống hằng ngày sự oxi hóa và chống oxi hóa luôn diễn ra và giữ ở trạng thái cân bằng. Giả sử cái cửa sắt của bạn có sự bất cân bằng oxi hóa và chống oxi hóa diễn ra thì nó bị thủng, bị hư phải không?
Thì cơ thể của bạn cũng vậy, nếu sự bất cân bằng oxi hóa và chống oxi hóa bên trong cơ thể thì tế bào của bạn bị tổn thương.
Ty thể của tim là nhà máy năng lượng, sử dụng oxy để chuyển hóa năng lượng và thải ra chất oxi hóa. Ở một số trường hợp, chất oxi hóa này có lợi cho cơ thể bạn. Bởi vì chất oxi hóa này sẽ tiêu diệt những vi trùng. Nhưng khi ty thể và một số phần khác của cơ thể bị hư hỏng, cơ thể bạn sản sinh quá mức chất oxi hóa, và gây nên phá vỡ tế bào, hàng loạt vấn đề sức khỏe diễn ra và thậm chí ung thư.
Vì vậy, chất oxi hóa có hai mặt của vấn đề, vừa có lợi vừa có hại. Bên cạnh đó là chất chống oxi hóa. Chất chống oxi hóa có hai dạng là chất chống oxi hóa nội sinh (có nghĩa là bạn kích hoạt hệ thống sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh) và chất chống oxi hóa ngoại sinh (có nghĩa là bạn nạp chất chống oxi hóa từ thực phẩm). Có lẽ, bạn nghe nhiều về chất chống oxi hóa ngoại sinh rồi phải không?
Cách 1: Để cho cơ thể bạn có cơ hội sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh
Nhưng chất chống oxi hóa nội sinh (endogenous antioxidants) được ít đề cập. Trong ba cách Kéo dài sự thanh xuân thì khuyến khích bạn thực hiện cách đầu tiên này chính là Hãy để cho cơ thể bạn có cơ hội sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh. Để xây dựng hệ thống sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh bạn cần làm những điều sau đây:
- Hoc môn melatonin
Melatonin là hoc môn được não sinh ra khi mắt của bạn thiếu ánh sáng. Có nghĩa là, khi bạn nghỉ trưa, khi bạn nhắm mắt lại nghỉ ngơi thì một tín hiệu được truyền đến não và melatonin được sản sinh. Chức năng của melatonin trong cơ thể bạn là gì? Đó là, melatonin làm giảm H2O2 (hydrogen peroxide, oxy già). Mình nghĩ bạn biết về oxi già phải không? Hồi mình còn nhỏ, mình chạy nhảy lung tung té chảy máu và mẹ lấy oxi già nhỏ vào vết thương để tẩy trùng, nó sủi bột xèo xèo đấy. Trong cơ thể bạn, H2O2 này được sinh ra để diệt vi trùng, nhưng đôi lúc nó sinh ra quá nhiều và trở nên là chất độc cho cơ thể của bạn bởi vì chúng tạo ra quá nhiều chất oxi hóa. Trong trường hợp này, melatonin sẽ làm giảm H2O2.
Vâng, bạn chỉ cần nhắm mắt lại, nghỉ ngơi, ngủ nhiều vào thì sẽ kích hoạt sản sinh melatonin và giúp bạn trẻ mãi.
- Tập thể dục thường xuyên
Chỉ có tập thể dục thường xuyên mới có thể giúp hệ thống tự sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh được hoạt động, chứ không phải lâu lâu mới tập một lần. Tại sao vậy?
Khi lâu lâu bạn mới tập một lần, bạn kích thích sự căng thẳng cho cơ thể của bạn và sản sinh lượng lớn chất oxi hóa và phá vỡ mô cơ. Khi bạn tập thể dục đều đặn thường xuyên, bạn cho tế bào cơ thể của bạn thích ứng và bắt đầu kích thích sản sinh ra chất chống oxi hóa nội sinh làm giảm sự căng thẳng và bạn sẽ trẻ mãi. Đơn giản là mỗi ngày bạn đi bộ vài vòng, hoặc tập yoga, hoặc bơi lội, hoặc chạy bộ. Mình cài đặt điện thoại mỗi ngày đi bộ 5000 bước chân thôi, ngày nào chưa đủ 5000 bước là mình phải đi bộ một vòng để đủ rồi mới chịu về.
- Nhịn ăn gián đoạn (intermittent fasting, IF)
Điều này mình tốn nhiều thời gian để nghiên cứu nhất nè, mình được giáo dục từ bé rằng phải ăn nhiều để khỏe mạnh, mỗi ngày phải ăn 3-5 bữa để khỏe đẹp. Cho nên, khi mình đọc đến chương nhịn ăn gián đoạn giúp cơ thể khỏe mạnh, trẻ hóa tế bào và vượt qua bệnh tật. Mình có nhiều hoài nghi lắm. Mình đã dành thời gian nghiên cứu và thực hành ở bản thân hơn một năm về điều này. Hôm nay, mình khẳng định, thật sự Nhịn ăn gián đoạn có hiệu quả vô cùng. Mình sẽ giải thích rõ hơn trong một video khác về Nhịn ăn gián đoạn. Ở đây, mình nói nôm na thế này, Nhịn ăn gián đoạn có nghĩa là bạn chọn khoảng thời gian trong ngày để ăn có thể là 12:12 (có nghĩa là 12 tiếng không được ăn gì cả, chỉ uống nước lọc + khoáng thôi, 12 tiếng kia bạn có thể ăn); hoặc 16:8 (có nghĩa là 16 tiếng nhịn ăn và 8 tiếng ăn), hoặc 20:4 (có nghĩa là 20 tiếng nhịn ăn và 4 tiếng ăn); hoặc 23:1; hoặc 5:2 hoặc tùy vào công việc, sức khỏe, tình trạng của bạn mà thiết lập. Cá nhân mình thực hiện chế độ 12:12. Có nghĩa là mình sẽ bắt đầu nạp dinh dưỡng buổi sáng lúc 6:30 và mình kết thúc quá trình ăn tối lúc 6:30. Từ 6:30 tối đến 6:30 sáng hôm sau mình không ăn gì nữa. Lâu lâu mình có hẹn hò với bạn bè mình cũng có phá vỡ nguyên tắc, nhưng hầu như cả năm thì theo chế độ như thế.
Mình giải thích cho các bạn chuyên môn hiểu tại sao nhịn ăn lại vi diệu đến sự trẻ hóa tế bào như thế.
Đó là quá trình của autophagy (quá trình tự thực bào). Khi chất oxi hóa được tạo ra quá mức trong cơ thể của bạn, nó làm bạn lão hóa hoặc lão hóa sớm. Nó tạo ra những lỗi cuộn gập proteins. Những lỗi cuộn gập proteins này bị mắc kẹt trong cơ thể, chúng không thoát ra ngoài được. Nếu sự mắc kẹt này ở tế bào thần kinh gây ra giảm trí nhớ, thậm chí là bệnh Alzheimer, sự mắc kẹt có thể ở tim, ở mắt, ở thận. Do đó, sự oxi hóa quá mức gây độc cho cơ thể và cơ thể của bạn rất khó để loại bỏ những mắc kẹt này vì chúng không có chức năng. Thật là may mắn, Nhịn ăn gián đoạn đã kích hoạt sự Tự thực bào, chúng nhận lấy các lỗi cuộn gập proteins, xem như là rác của cơ thể, phá vỡ chúng thành những mảnh nhỏ. Có những nghiên cứu còn chỉ rõ rằng chúng còn nhả ra những phân tử amino acid mới mà cơ thể có thể sử dụng cho việc tái tạo.
Đấy, Nhịn ăn gián đoạn có thể giúp bạn trẻ mãi.
Mình chót lại cách thứ nhất và cách quan trọng nhất để giúp bạn trẻ mãi là hãy cho cơ thể bạn tự sản sinh chất chống oxi hóa nội sinh, bằng 3 cách:
– ngủ, nghỉ ngơi,
– tập thể dục thường xuyên,
– nhịn ăn gián đoạn.
Cách thứ hai giữ mãi tuổi xuân đó chính là Giảm sự tạo thành chất oxi hóa.
Những cách sau đây giúp bạn giảm sự tạo thành chất oxi hóa
- Giảm Fe
Những thức ăn hằng ngày bạn nạp vào cơ thể đã đủ lượng Fe cơ thể cần cho người bình thường rồi, nếu bạn nạp thêm sắt dưới dạng thuốc hay thực phẩm chức năng chính là bạn tăng chất oxi hóa cho cơ thể bạn. Hãy đọc kỹ bao bì thuốc thực phẩm bạn sử dụng có thành phần là sắt không, nếu có hãy cân nhắc trước khi mua và uống.
Bạn chỉ uống sắt khi bạn đi khám bác sĩ cảnh báo bạn bị thiếu máu và lượng sắt trong cơ thể rất thấp.
- Giảm đường
Bạn loại bỏ hoàn toàn những thực phẩm được thêm đường. Nếu bạn nạp những thực phẩm thêm đường thì đường huyết của bạn sẽ tăng lên và gây ra oxi hóa mắt, thận, thần kinh, não.
- Giảm Glycation (mình không dịch được từ này trong tiếng Việt)
Glycation là những protein hoặc lipid được hình thành khi kết hợp với đường. Có nghĩa là, nếu bạn ăn thực phẩm được chế biến giữa protein với đường như món thịt kho tàu ngọt ngọt, sườn ram ngọt, … hoặc món kho quẹt chấm rau hoặc kem – đó là những thức ăn thật tệ cho tuổi xuân của bạn bởi vì chúng chứa rất nhiều glycation. Ngoài ra, glycation cũng được tạo ra bên trong cơ thể bạn nếu đường huyết của bạn cao, khoảng 98.6 thì nó có thể tạo ra glycation trong máu và một kiểm tra HbA1C được thực hiện ở người bệnh tiểu đường, HbA1C chính là glycation của protein trong máu đấy. Để giảm glycation bạn chỉ cần LOẠI BỎ HOÀN TOÀN ĐƯỜNG THÊM VÀO THỨC ĂN LÀ ĐƯỢC.
- Dầu thực vật, đặc biệt là dầu đậu nành. Dầu đậu nành chứa omega-6, tạo ra chất oxi hóa.
- Ăn thường xuyên
Ngược lại với nhịn ăn gián đoạn là ăn thường xuyên, có nghĩa là lúc nào bạn cũng có thể ăn.
- Tập thể dục quá sức
Ngược lại với tập thể dục đều đặn thường xuyên thì tập quá sức, lâu lâu mới tập một lần
- Làm việc quá sức
Cũng giống như tập thể dục, bạn làm việc quá sức không nghĩ ngơi để cơ thể bạn phục hồi, chính là tạo điều kiện cơ thể bạn sản sinh nhiều chất oxi hóa và tuổi trẻ của bạn sẽ ngắn thôi.
Ngồi xuống, nhìn nhận lại mọi thứ, để bắt đầu cân bằng thôi!
- Giảm hoặc loại bỏ chất béo trans
- Khác: giảm thiểu dung nạp thuốc trừ sâu, trừ nấm, diệt cỏ, phân hóa học, thực phẩm GMO
Cách thứ 3: Nạp chất chống oxy hóa ngoại sinh
Phần này chắc bạn siêu rồi, vì tất cả chúng ta đều truyền nhau ăn thực phẩm có nhiều chất chống oxi hóa, nào là uống thêm thuốc bổ (thực phẩm chức năng có thành phần chất chống oxi hóa).
Hi hi các thực phẩm rau màu xanh đậm, củ quả màu sắc đậm chứa nhiều chất chống oxi hóa. Hãy ăn tươi. Nếu một số thực phẩm cần nấu chín, hãy kết hợp với thực phẩm tươi nhé! Vì thực phẩm tươi còn chứa nhiều vitamin và khoáng nữa.
**********
Nào tới lượt bạn, nếu muốn kéo dài thanh xuân hãy hành động thôi. Nhớ chia sẻ với Mita những thay đổi tích cực nhé!
Chúc các bạn luôn khỏe mạnh!